Hier vind je een verslag van de activiteiten van Geloven in Spangen van 2020 tot 2023.
Inleidend
‘If you want to make God laugh, tell him about your plans’. Als dat zo is, moet er in de afgelopen jaren goed gelachen zijn in de hemel. Toen we als Geloven in Spangen in 2019 de weg insloegen om kerngemeente te worden binnen de Protestantse Kerk vanuit ons beleidsplan ‘Oefenen in zelfstandigheid’, hadden we allerlei plannen en ideeën voor hoe het zou moeten gaan, welke wegen te bewandelen, welke activiteiten te ontwikkelen of uit te bouwen. En toen werd het maart 2020 en legde het coronavirus een schaduw over ons land en de plannen die we in Spangen hadden gemaakt.
In dit verslag vertellen we graag hoe we als Geloven in Spangen in de afgelopen jaren op allerlei manieren – gepland en ongepland – hebben geoefend in zelfstandigheid én waar dat ons gebracht heeft.
2020
In 2020 hebben we veel moeten schakelen, bijsturen en nieuwe wegen moeten vinden. Geloven in Spangen is van nature een gemeenschap die goed gedijt bij persoonlijk contact, kopjes koffie, samen eten, meerdere keren per week fysiek bij elkaar komen en spontane ontmoetingen op straat of in de supermarkt. Maar vanaf maart 2020 moest dat anders.
Een podcast, pop-up kapel en Delfshaven Helpt
In de periode die volgde, hebben we geprobeerd om kerkzijn op een andere vorm te geven. Daarbij kwamen ook creatieve, nieuwe ideeën op. Zo startten we met Frisse blik, een dagelijkse podcast met een frisse blik op geloven en het leven ‘op afstand’, in lockdowns. Ook begonnen we met de pop-up kapel in Spangen, een inspirerende ruimte om even op adem te komen. Naast de online vieringen via Zoom hebben we in mei 2020 de wandelvieringen ontwikkeld: een corona-proof, interactief concept om buiten in kleine groepen een viering te hebben. Zeker de eerste paar keren merkten we een ontlading bij mensen om elkaar weer te ontmoeten en het geloof te delen. Dit concept werd breder opgepakt door TEAR en de Protestantse Kerk.
Geloven in Spangen is echter niet alleen een kerk van inspiratie, maar juist ook van diaconale presentie en lokale betrokkenheid. Aan het begin van de eerste lockdown hebben we Delfshaven Helpt opgericht, een platform waarin ruim 80 organisaties uit Delfshaven – van moskeeën en huisartsen tot gemeente Rotterdam, lokale kerken en jongerenwerkers – deelnamen om samen de schouders onder de wijk te zetten. Vanuit één van de acties van Delfshaven Helpt – 800 voedselpakketten uitdelen in de wijk – ontstond ook het idee van weggeefwinkel Yess, de pop-up store die uitgroeide tot een volwaardig wijkpartner en thuisplek van onze pioniersplek Geloven in BoTu – die overigens ook in 2020 startte.
Ook kookten onze vrijwilligers twee keer per week voor 40-60 wijkbewoners een gezonde, betaalbare en verse warme maaltijd die bezorgd werd bij mensen thuis. Daarnaast werd vanuit Geloven in BoTu gestart met gezond ontbijt op school voor kinderen in armoede.
In de periode rond Kerst zijn we gestart met www.kerstdelfshaven.nl, een online platform om kerken uit Delfshaven te verbinden en aan wijkbewoners te laten zien wat er gebeurt vanuit kerken in de kerstdagen. Ook werden hier leuke activiteiten – zoals kerstmarkten, gratis kerstbomen, etc. – gedeeld door organisaties uit de buurt.
De eerste kerngemeente binnen de Protestantse Kerk
Op de generale synode van juni 2020 werd bekendgemaakt dat Geloven in Spangen officieel een kerngemeente van de Protestantse Kerk was geworden, een besluit waar we dankbaar voor zijn. Het gaf ons de vrijheid en verantwoordelijkheid om als zelfstandige, kleine geloofsgemeenschap moedig door te gaan. In oktober 2020 konden we dit mooie moment vieren in de Pelgrimvaderskerk in Delfshaven: in deze viering werden ook de ambtsdragers van de kernraad en de nieuwe buurtpastor bevestigd. Het was bijzonder om dit moment van verzelfstandiging te markeren in het kerkgebouw van de Hervormde Gemeente Delfshaven, de plek waar Geloven in Spangen ooit als idee en initiatief begonnen is.
Het oprichten van een diaconale stichting
In 2020 nam de hoeveelheid en omvang van diaconale hulpvragen aan de kerngemeente en de pioniersplek Geloven in BoTu sterk toe – mede door de coronatijd die veel Rotterdammers in onze wijken onder de armoedegrens trok. Daarom hebben we in 2020 stichting Geloven in de Wijk opgericht: dit gaf ons de mogelijkheid om subsidies van fondsen en gemeentelijke overheden te ontvangen voor de diaconale projecten die nodig zijn in Spangen en Bospolder-Tussendijken.
2021
Na de eerste golven van creativiteit, werd 2021 een jaar van stug volhouden en moedig verder bouwen. De vrijwilligers bleven koken, het wekelijks gebedsuur en de viering bleven online, soms afgewisseld door een wandelviering. We vonden als kersverse kerngemeente een cadans die niet perfect was, maar waar we het mee moesten doen. Tegelijkertijd ontstond er veel moois waar we op dat moment mee verder konden, zoals een online challenge in de Veertigdagentijd waar we elke dag een inspiratievideo met een concrete opdracht maakten, aansluitend bij de onzekere tijd van aangescherpte lockdowns.
Een ander bijzonder moment was de doop- en belijdenisdienst in maart 2021 waarin twee vrouwen (35 en 81 jaar) gedoopt werden; zij kwamen tot geloof tijdens de coronatijd. Ook deden in deze dienst twee twintigers die als kind gedoopt waren belijdenis van hun geloof.
Het zijn momenten als deze die opkomen als we terugdenken aan 2021: de trouwdienst met mondkapjes van twee gemeenteleden, een presentatie van Geloven in Spangen op de generale synode, een actie met Pasen waarbij we 1200 planten uitdeelden in de wijk, de uitvaart van een Syrische baby van zes maanden oud, een kookclub met kinderen uit de wijk, een zonovergoten, prachtige gemeentedag precies tussen de lockdowns door, een serie met verbredingsavonden (voor wijkbewoners om kennis te maken met het christelijk geloof) en verdiepingsavonden (voor gemeenteleden om hun geloof te verdiepen).
Maar – en dat hebben we geleerd in 2021 – het gaat niet alleen om de highlights, de nieuwe ideeën, maar ook om het volhouden van het bestaande: het vieren op zondag, het gebedsuur, de huisgroepen, het toerusten van kringleiders, de maandelijkse momenten met de kernraad om te bespreken wat er nodig is en welke kant we op willen, de vergaderingen met de financiële commissie en het bestuur van de stichting om te werken aan een gezonde financiële basis, het contact met partnerkerken in het land die ons steunen.
2022
In 2022 begon er weer hoop te gloren. Hoewel het jaar in een harde lockdown begon, kwam er gedurende het jaar ruimte om na te denken over de vraag: hoe gaan we nu verder? We konden steeds meer terug naar ‘hoe het was’, maar de vraag was ook of dat wel echt kon, en of we dat wilden. Een deel van de gemeenteleden die vanaf het begin betrokken waren bij Geloven in Spangen moest vanwege verplichte renovatie van de woningen verhuizen naar Rotterdam-Zuid of verder, waardoor we opeens een deel van de betrokken kern van onze geloofsgemeenschap kwijtraakten.
De doordeweekse activiteiten begonnen weer, zoals het wijkontbijt, de taalles en de kinderkookclub. We merkten dat het even nodig had voordat mensen de weg weer vonden. Daarmee werd 2022 een proefjaar: een periode om te wegen wat essentieel onderdeel bleek van Geloven in Spangen – en ook wat misschien (even) niet meer paste. We leerden dat we een kerk zijn die nieuwe dingen blijft doen, waarbij we luisteren naar wat er nodig is in de wijk.
Zo begonnen we het jaar tijdens de landelijke Week van Gebed met een digitale gebedsmuur waar wijkbewoners makkelijk hun gebeden achter konden laten. En in april kon gelukkig het gemeenteweekend weer doorgaan, een belangrijk moment voor het versterken van de onderlinge band van gemeenteleden. Ook zonden we in mei – in samenwerking met de GZB – een echtpaar uit Geloven in Spangen uit naar Egypte waar zij Gods liefde laten zien. En in juni organiseerden we een Zinspiratiefestival met als thema ‘Heil in de buurt’.
In augustus bouwden we samen met 60+ kinderen uit Spangen een huttendorp middenin de stad en in september 2022 bevestigden we Louise Newland als diaconaal werker; ze is geboren en getogen in Spangen en kwam tot geloof en werd gedoopt bij Geloven in Spangen.
En in november hadden we voor het eerst een PBS-viering, speciaal gericht op hoe we kinderen waarderend en positief benaderen en meenemen in de kerk. Ook organiseerden we voor het eerst Popbreza, een benefietconcert waarmee we geld ophaalden voor kinderen in armoede.
2023
We kunnen het afgelopen jaar misschien wel het beste typeren als het jaar waarin we als Geloven in Spangen richting hebben gekozen, een jaar waarin we steeds iets meer ‘kerk’ zijn geworden en ons beseffen wat dit betekent.
Dit werd bijvoorbeeld zichtbaar in het bevestigen van een nieuwe diaken in januari – een jong gemeentelid dat al jarenlang meebouwt aan de geloofsgemeenschap, maar nu ook als diaken.
In mei deed opnieuw een jong gemeentelid (tot geloof gekomen binnen onze gemeenschap) belijdenis van haar geloof. En in juli 2023 zijn we begonnen met onze tweede pioniersplek, in de wijk Oud-Mathenesse en Witte Dorp. Dit zijn ontwikkelingen – of: geschenken van God – waar we enorm dankbaar voor zijn. We willen dit ook zien als signalen van de betekenis die Geloven in Spangen heeft in het leven van mensen die meedoen. Het gaat niet om de aantallen, maar om de waarde van wat er gebeurt: het leven van mensen verandert door hun betrokkenheid bij deze kleine kerk met grote impact.
Dit besef leidde tot het idee voor Geloven Dichtbij, een leernetwerk waarin we de lessen vanuit Geloven in Spangen – en onze pioniersplekken in BoTu en Mathenesse – willen vertalen naar andere contexten waar de kerk klein is. Om daar te werken aan kerkplekken waar iedereen welkom is, waar genade de grondtoon is, waar community’s zijn die bijdragen aan herstel en verzoening en waar het leven gedeeld wordt – en de genade en goedheid van God geproefd kan worden.
Dit idee viel samen met de uitbreiding van het bestuur van stichting Geloven in de Wijk om zo te werken aan een solide basis om de komende jaren op verder te bouwen. Met sociaal-maatschappelijke en diaconale activiteiten in drie wijken, diverse nevenactiviteiten (zoals betrokkenheid bij gedupeerden in de toeslagenaffaire, het participeren van de Welzijnscoalitie voor beter en lokaler welzijn) en een team van vijf betaalde werkers was dit de juiste stap om te zetten, juist ook voor de kernraad, waar de vergaderdruk soms erg bepaald werd door de diaconale projecten. Door de bestuurlijke verantwoordelijkheid over de activiteiten van de stichting weg te halen bij de kernraad, kwam er zowel bij de stichting als bij de kernraad ruimte om meer te richten op inhoud. Een mooi voorbeeld hiervan is dat het beleidsplan van Geloven in de Wijk dezelfde kernwaarden als Geloven Dichtbij als uitgangspunt heeft: zo is er verbondenheid én onderscheid.
Vanuit deze verbondenheid en betrokkenheid gaan we de komende jaren in, waarin 2024 een jaar zal zijn van verder evalueren en uitwerken hoe deze ontvlechting er concreet uit moet gaan zien.
Evaluatie
In het bovenstaande verslag – waarin we slechts de highlights konden noemen van de afgelopen jaren – hebben we de ontwikkeling van kerngemeente Geloven in Spangen zichtbaar gemaakt. Vanuit een evaluerend perspectief willen we de volgende punten nog benadrukken:
- We zijn dankbaar voor de doorgaande groei van Geloven in Spangen, zowel in aantal als in de betrokkenheid van de leden. In coronatijd zijn er – mede door verplichte verhuizing – een aantal gemeenteleden op afstand geraakt, maar er zijn ook nieuwe gemeenteleden aangehaakt, buurtbewoners tot geloof gekomen en gedoopt. Er haken nieuwe gezinnen aan en gemeenteleden die langer aangehaakt zijn, nemen meer verantwoordelijkheid in het (financieel) ondersteunen van Geloven in Spangen.
- De pioniersplekken geven een positieve impuls aan het werk en de geloofsgemeenschap van Geloven in Spangen. In de afgelopen jaren zijn we gegroeid van 60 vrijwilligers (in 2019) naar 150 (in 2023). Door een diaconaal project dat startte in Bospolder-Tussendijken hebben we nu in Spangen meer contact op de basisscholen. En door een geslaagd project in Mathenesse was goed voor het vertrouwen van wijkpartners in stichting Geloven in de Wijk. Het is mooi om te zien hoe de pioniersplekken zo de bestaande gemeente inspireren.
- In de geloofsgemeenschap zijn vrijwilligers die coördinerende en uitvoerende taken hebben overgenomen van de pastor. Dit zorgt ervoor dat er in de komende jaren meer ruimte komt voor het inhoudelijke toerusting en begeleiding van de geloofsgemeenschap.
- De ambtsdragers in de kernraad komen op dit moment allemaal uit de wijk. Hoewel de culturele diversiteit nog meer zou kunnen, zijn we blij dat er een kernraad is die gevormd wordt door gelovigen die in de buurt wonen; dit sluit goed aan bij de missie van Geloven in Spangen om ‘kerk in de wijk’ te zijn.
- De financiële situatie blijft een uitdaging voor Geloven in Spangen – en de pioniersplekken, mede door het ontbreken van ‘oud geld’ en omdat we een kerk zijn in de armste wijken van Rotterdam, waar bewoners zelfs soms weinig bij kunnen dragen. Dit vraagt creativiteit. Toch is het mooi om te zien dat de zondagse collecten en giften van gemeenteleden toenemen en boven het begrote bedrag uitkomen. Daarnaast zijn we hoopvol als het gaat om de plannen voor Geloven Dichtbij waar ook een financiële component in besloten ligt.
- We blijven – ook als kerngemeente – een open blik naar buiten houden, om samen met bewoners en wijkpartners te ontdekken wat en te werken aan wat er nodig is in de wijk. Wat we merken is dat we ons als Geloven in Spangen duidelijker profileren als ‘buurtkerk’, misschien wel meer dan eerst.
- We zijn kerk in een veranderende wijk: enerzijds hebben we te maken met gentrificatie, maar aan de andere kant neemt bijvoorbeeld problemen op het gebied van drugs, taalachterstand en inkomen weer toe. De kloof groeit en als Geloven in Spangen zijn we kerk met de hele wijk. Hoe dit er precies uit gaat zien in de toekomst weten we niet, maar hier willen we ons aan committeren.